گاوهای شیری معمولاً پس از گذشت 110 تا 120 روز از ابتدای دوره شیردهی، به طور عمده در دوره بالانس منفی انرژی قرار دارند و این مسئله به دلیل مصرف انرژی کمتر از احتیاجات لازم جهت تولید بالا در دام می باشد و درنتیجه گاو برای برطرف کردن نیازهای انرژی خود از چربی های بافتی استفاده می کند که این مورد باعث می شود در مدت زمان کوتاهی تاثیرات سوء از جمله کاهش وزن، کاهش ایمنی، ضعف عمومی، کاهش قدرت باروری، کاهش دوره شیردهی و مدت زمان سودمندی در گله ایجاد شود. گاوهای پر تولید و یا گاوهایی که در شرایط استرسها ی محیطی (استرس گرمایی، جابجایی) به سرمی برند روزانه به 40 مگا کالری یا بیشتر انرژی خالص نیاز دارند از این مقدار 8 مگا کالری یا حدود 8 درصد ماده خشک جیره را می توان از طریق چربی تامین نمود .اگر چه گاوهای شیری باشکمبه فعالی که دارند به چربی یا اسیدهای چرب نیاز ندارند،اما بودن آنها درجیره مزایای زیادی دارد.وجود چربی به مقدار متوسط در کنسانتره به شدت خصوصیات خوراک را برای حمل ونقل بهبود می بخشد.چون در صورت کمبود یا نبودن چربی در خوراک قسمتی از مواد خوراکی به صورت پودر یا گرده در آمده به صورت غبار از آن خارج می شود،به همین ترتیب وجود مقدار متوسط چربی اصطکاک ماشین آلات و تجهیزات حمل ونقل خوراک را کاهش می دهد و ضمن خوش خوراکی جیره و افزایش مصرف خوراک به عنوان حامل ویتامین های محلول در چربی سودمند است .مکمل های چربی ممکن است جذب ویتامین های محلول در چربی را نیز افزایش دهد .پودر چربی حاوی اسیدهای چرب مهمی است که در جیره غذایی لازم است .مهم ترین اسیدهای چرب لینولئیک است که علایم کمبود آن در گوساله هایی که جیره فاقد چربی دریافت کردند به صورت کاهش رشد،شوره فلسی ،موی دراز و خشک شده،ریزش بیش از حد مو و اسهال بروز میکند.چربی ها به طورمعمول ۱۰-۲۵ درصد جیره نشخوار کنندگان جوان را تشکیل می دهد زیرا گوساله به مقدار زیاد انرژی نیاز دارند.هنگامی که گاو میزان کنسانتره زیادی را جدای از علوفه در جیره مصرف می کند ،انقباضات ماهیچه شکمبه کاهش پیدا می کند این انقباضات طبیعی چنانچه کاهش پیدا کند یا متوقف شود عواقب نامطلوبی را (به ویژه در اوایل دوران شیردهی و دوران زایمان )در مورد بروز برخی از اختلالات متابولیکی (اسیدوزو…)و کاهش مقدار خوراک مصرفی ،تولیدات وسلامت دام دارد.جیره هایی که حاوی غلات زیاد و فیبر پایین است به دلیل کمبود فیبر و کاهش حرکات دستگاه گوارش می تواند سبب عارضه ی جابه جایی شیردان گردد.ضمن اینکه به دلیل تخمیر سریع غلات و تولید اسید لاکتیک باعث ازبین رفتن برخی میکروارگانیسم های مفید درون شکمبه شده ،توازن اکولوژیکی شکمبه را به هم می زند همچنین اسیدتیه بالا و کاهشpH شکمبه موجب بروز عارضه اسیدوز و به دنبال آن لنگش به ویژه در دامهای پرتولید می گردد. اکوسیستم شکمبه لایه های مختلفی دارد که یک لایه آن مربوط به ذرات بزرگ علوفه است. این لایه نقش خیلی مهمی را در حفظ تخمیر مناسب در شکمبه به عهده دارد.این لایه لقمه راجهت نشخوار فراهم می آورد که باعث ریز شدن اندازه ذرات علوفه و کوچک شدن ذرات دانه ها که در بین قطعات علوفه وجود دارند،می شود . درصورت مصرف کنسانتره حاوی غلات زیادی به دلیل نیاز شدید دام به موادمغذی به ویژه انرژی این اکوسیستم به هم می خورد علاوه بر بروز اسیدوز که توضیحات آن ارائه گردید باعث قطع نشخوار ،کاهش مصرف ماده ی خشک و بروز یکسری از اختلالات متابولیکی و گوارشی دیگر در دام می گرد.مکمل های چربی گاهی اوقات اسیدهای چرب ضروری را که شامل اسید لینولئیک ،اسید لینولنیک و اسید آراشیدونیک است برای دام تامین می کند که در متابولیسم و تولید مثل اثرات زیادی دارد.مقداری از انرژی موجود در غلات درون جیره به دلیل تخمیر شدید به صورت گاز متان از دسترس دام خارج می شود.این گاز از طریق جذب از دیواره شکمبه و دفع از راه دستگاه تنفس و همچنین از آروغ زدن دفع می شود که خود این امر علاوه براتلاف انرژی غذا به صورت گاز متان منجر به کار اضافی عملکرد هاضمه و دستگاه تنفس برای دفع این گاز ها می شودکه افزودن مکمل های چربی در سطوح ۸-۱۰ درصد (برحسب ماده ی خشک) به جیره منجر به کاهش مجموع اسیدهای چرب فرار شده، از تولید گاز متان در شکمبه ممانعت می کند.نخستین نوع چربیها که در اجزاء عادی جیره مانند کنســانتره و علوفه وجود دارند حدود 2 تا 3 مگا کالری یا دقیقا 3 در صد از کل چربی ماده خشک جیره را تشکیل می دهند (به طور مثال یک کیلو چربی می تواند انرژی تولید شیری در حدود 6.61 مگا کالری در اختیار گاو قرار دهد در حالیکه یک کیلو گرم جو انرژی معادل کمتر از یک سوم چربی یعنی 1.95 مگا کالری تولید شیر می دهد). چون این اجزاء حجیم هستند یک گاو از نظر فیزیکی نمی تواند مقدار بیشتری از آنها را مصرف کند . 2 تا 3 مگا کالری دیگر از انرژی مذکور را می توان از طریق نوع دوم چربی ها که در دانه های روغنی حیوانات وجود دارند تامین نمود . در این حالت دامدار به 4 تا 6 درصد از چربی مجاز در کل جیره دست یافته است .این مقدار چربی حفاظت نشده حداکثر میزانی است که شکمبه می تواند تحمل کند در صورتی که مقدار این نوع چربي ها در جیره به بیش از حد مذکور برسد ، شروع به پوشاندن میکرو فلور و ذرات غذایی داخل شکمبه نموده و باعث کاهش قابلیت هضم و کاهش تولید می گردد. حال که دیگر نمی توان بدون ایجاد اختلال در کار شکمبه چربی حفاظت نشده به جیره اضافه کرد . زمان آن است که از سومین نوع چربی یا چربی عبوری از شکمبه استفاده کرد. اگر چربی بدون آنکه عمل شکمبه را مختل کند ، از آن عبور کند و در روده کوچک جذب شود میتواند 2 تا 3 مگا کالری آخر انرژی خالص لازم را در اختیار قرار دهد این نوع چربی از نوع دوم گرانتر و باکیفیت تر است.
|