محققین فرانسوی عقیده دارند نژاد مونبلیارد در اصل از فلات مرتفعی در کوههای ژورا واقع در ناحیه برن کشور سوئیس بوجود آمده است. در سال ۱۸۸۹ نژاد مونبلیارد به طور رسمی توسط وزارت کشاورزی فرانسه به عنوان یکی از نژاد های ملی فرانسه ثبت گردید  و در همان سال کتاب تبار نامه آن ایجادشد. برنامه رسمی رکورد برداری شیر این نژاد در سال ۱۹۲۳ آغاز شد ونتایج این رکورد برداری یکی از معیارهای اصلی اصلاح نژاد در نژاد مونبلیارد بوده است.

این نژاد بیشتر به منظور تولید شیر وفرآورده های لبنی اصلاح شده است اما از خصوصیات پرواری خوب وکیفیت بالای گوشت نیز برخوردار است به عبارت دیگر مونبلیارد، نژاد دومنظوره شیری – گوشتی است. جمعیت این گاو شیری در کشور فرانسه ۶۸۵۰۰۰ هزار راس در سال ۲۰۰۶ گزارش شده است و در مدت ۲۵ سال جمعیت این گاو در فرانسه نزدیک به دو برابر شده است که درحال حاضر دومین نژاد شیری در فرانسه میباشد.

باروری:

میانگین باروری در نژاد مونبلیارد بسیار بیشتر از سایر نژادهای شیری است در مقایسه ای که در کشور ایرلند در مزرعه Moorepark  بین نژاد مونبلیارد، هولشتاین، نورماند و هولشتاین ایرلندی صورت گرفته متوسط باروری در گاوهای مون بیلیارد ۶۱ % می باشد در حالی که ۳ نژاد دیگر به ترتیب ۵۱ ، ۴۳ ،۳۲ درصد باروری داشته اند.

طول عمر اقتصادی:

اندازه گیری این صفت زمان بر است با این وجود، یک فاکتور کلیدی ومطلوب نظر دامدار بوده ویک عامل تعیین کننده برای درآمد خالص می باشد.

یکی دیگر از برتری های نژاد مونبلیارد طول عمر تولیدی گاوهای ماده این نژاد است.  32/8 %‌ از گاوهای مون بیلیارد بیش از ۵ شکم زایش دارند در حالی که این نسبت برای دیگر نژادهای شیری ۲۲%است.

تعداد ماده گا وهایی که به شکم هشتم یا بیشتر می رسند درنژاد مونبلیارد 3/8 برابر بیشتر است. در حال حاضر ۱۵۰ راس از گاوهای این نژاد بیش از۱۰۰ تن شیر در طول عمر خود تولید کرده اند.

یکی از گاوهای مشهور این نژادبه نام Reseda  در ۱۵ دوره شیردهی مقدار ۱۵۰۷۵۵کیلو شیر تولید کرده است ونمونه هایی از این نژاد مشاهده شده که بین ۱۳ الی ۱۶ دوره شیردهی تولید داشته اند. این مداومت تولید بوسیله دو عامل شناخته شده در این نژاد همراهی می شود:

باروری ۵% الی ۱۰ %‌ بالاتر

سلولهای سوماتیک ۲۰ %‌ الی ۴۰ %‌ پائین تر

درجدول زیر نتایج آنالیز شیر گاوهای نژاد مون بیلیارد نشان داده شده است.

شرایط اقلیمی:

شرایط اقلیمی در ناحیه ای که نژاد مونبلیارد از آنجا منشاء گرفته به سرعت تغییر می یابد ومحدوده تغییرات دما بسیار بالاست در تابستان بیش از ۳۵ درجه ودر زمستان زیر ۲۰ – درجه به این  علت نژاد مونبلیارد نسبت به شرایط سخت محیطی مقاوم است.

براساس نتایج آزمایشات انجام یافته در سال ۱۹۷۵توسط INRA  در خصوص مقاومت به استرس حرارتی نشان دهنده سازگاری فوق العاده نژاد مونبلیارد می باشد. در این آزمایشات درجه حرارت راست روده برحسب درجه سانتیگراد ریتم تنفسی در دقیقه وتست تعرق در ثانیه آندازه گیری شد که نتایج در جدول زیر آورده شده است :

در جدول مشاهده می شود که تغییرات در جه حرارت راست روده در طول دوره استرس در نژاد مونبلیارد بسیار جزئی است وریتم تنفسی وتعرق در نژاد مونبلیارد کمتر از هلشتاین تحت تاثیر استرس قرار می گیرد.

این ویژگها موجب می شود نژاد مونبلیارد برای مناطق گرمسیری مناسب تر وسازگارتر از هلشتاین باشد.

این نتایج علمی با آزمایشات مزرعه ای (میدانی) که در آب وهوای گرم (شمال آفریقا ومرکز وجنوب آمریکا ) انجام شدند، تائید شده اند. این نتایج برتری نژاد مونبلیارد (چه بصورت پرورش نژاد خالص وچه آمیخته گری)را در شرایط آب وهوائی گرم و خشک، گرم ومرطوب) ثابت می کند.

در شرایط اقلیمی بسیاری از مناطق ایران که تابستانهای گرم وشرجی دارند مخصوصا در شمال کشور  استفاده از گاوهای مون بیلیارد جایگزین مناسبی برای سایر نژادها خواهد بود و می توان با پرورش این گاو پر تولید و مقاوم علاوه بر تولید شیر با ارزش اقتصادی بیشتر، درآمد مطلوبی از طریق گوساله های نر، سودآوری بیشتری برای پروار بندی تولید کرد.  در نقاطی از کشور که سایر نژادهای پر تولید مشکل باروری دارند استفاده از گاوهای نژاد مون بیلیارد تا حد زیادی این مشکل را بر طرف می کند.

تولید گوشت :

گوساله های جوان این نژاد در سنین ۱۸ الی ۲۰ ماهگی با وزن لاشه خالص حدود ۳۸۰ الی ۴۳۰ کیلو گرم در طبقه بندی لاشه در امتیاز بسیارخوب قرار می گیرند. نمونه هایی از گوساله های جوان این نژاد با رشد روزانه ۱۵۶۰گرم در روز در بسیاری واحدهای پروار بندی مشاهده شده است.

مقایسه بین ترکیبات لاشه مونبلیارد وهلشتاین 

گاوهای حذفی این نژاد را میتوان بعد از دوران شیر دهی در مدت زمان کمی پروار کرد وبه کشتارفرستاد. 

جدول میانگین وزن نژاد مونبلیارد 

سخت زائی:

در پژوهشهای انجام گرفته توسط مرکز INRA   تعداد ۲۵% از ماده گاوهای مونبلیارد را با گاوهای گوشتی شاروله تلقیح کردند و با کمترین سخت زائی مواجه شدند.

ورم پستان:

بطوریکه توضیح داده شد به علت پائین بودن تعداد سلولهای سوماتیک (۲۰ % الی ۴۰% )این نژاد یکی از مقاومترین نژادها به ورم پستان می باشد.

ارزیابی شیر :

در یک گزارش منتشر شده از طرف مرکز Upra  در سال ۱۹۹۵ که در آن مقایسه ای بین نژادهای مونبلیارد ،نورماند، هولشتاین در شرایط یکسان تغذیه ای نژاد مونبلیارد به عنوان یک نژاد جالب با کیفیت شیر بالا و ارزش بهتر گوشت معرفی شد.

کیفیت شیر:

به علت کیفیت بالای پروتئین در شیر این نژاد پنیر بسیار مرغوبی از شیر گاوهای مونبلیارد بدست می آید. فراوانی آلل BB در جمعیت گاوهای ماده این نژاد نزدیک ۵۰ % می باشد.با کارهای اصلاح نژاد که در مدت پنج سال تحت هدایت مرکز INRA  صورت گرفته تکرار آلل کاپاکازئین برای محصول پنیر بهبود 14/3 % را نشان داده است.

پراکندگی

جهان:

این نژاد در کشورهای فرانسه آلمان استرالیا آرژانتین الجزلیر بلژیک برزیل جزایر قناری شیلی کلمبیا کاستاریکا اسپانیا ایالات متحده امریکا مجارستان گواتمالا لوکزامبورگ ایرلند ایتالیا کویت مالی موراکو مکزیک نیوزلند هلند لهستان پرتغال چکسلواکی رومانی انگلیس روسیه سنگال اسلواکی سوئیس تونس ترکیه یوگوسلاوی ایران پرورش داده می شود.

ایران:

پراکندگی این نژاد در ایران استانهای خراسان شمالی، خراسان رضوی،  گلستان، کرمانشاه، تهران،  سیستان بلوچستان، بوشهر،  اصفهان  را می توان نام برد.

نکته مثبت دیگر در مورد این نژاد این است که به خاطر استعدادهای بسیار خوب این نژاد به عنوان یک نژاد سودآور جمعیت آن در جهان رو به افزایش است و در حال حاضر دومین نژاد شیری کشور فرانسه است . استفاده از این نژاد هم برای سیستم‌های گاوداری صنعتی و هم گاوداری های نیمه صنعتی و روستائی توصیه می‌شود چون مقاومت زیاد این نژاد توانائی اش را درمقایسه با سایر نژادها به اثبات رسانده است و هر کیلوگرم شیر آن ارزش بیشتری از میانگین شیر گاو هلشتاین با چربی کمتر دارد.

منبع: دامپروری نوین